Aleksandar Đukanović „Ostrvo mrtvih“
Novi
roman Aleksandra Đukanovića „Ostrvo mrtvih“ prirodan je nastavak razvijanja
jedne autentične poetike čiji su se obrisi mogli prepoznati u prethodnom romanu
ovog autora „Mamonov ključ“. Tematski razuđen, stilski razbarušen sa mnoštvom
digresija na našu neveselu društvenu stvarnost koja je transponovana na jednu
pomalo košmarnu sliku sveta, Aleksandar Đukanović nam priča priču koja nas do
trenutka kada sklopimo korice ove knjige drži u stanju „čitalačke
pripravnosti“.
Glavni junak ovog
romana, intelektualac na pragu onoga što bismo, sluzeći se oveštalim jezikom,
mogli da nazovemo sredovečno doba, biva akter i žrtva niza fantazmogoričnih
događaja, grubo iščašenih u odnosu na njegovu beogradsku svakidašnjicu. Junaci
ove knjige izrastaju iz onoga što govore i ovaj nas pisac, koji je majstor
dijaloga, sigurnom rukom izvodi na čistinu, pošto prođemo kroz svojevrsnu
arkadiju simbola i svega onoga saobraznog jednom postmodernističkom rukopisu.
Vešto nas
prevodeći iz realnog u fantastično, Đukanović svojim romanom uvek ostavlja otvorena
mnoga vrata, iza kojih se, bez izuzetka, nanovo iznenadimo prostorima u kojima
smo se obreli što ovu knjigu čini svezom i prijemčivom za mnogobrojna
tumacenja, rečju univerzalnom. Naslov, koji upućuje na sliku Arnolda Beklina
„Ostrvo mrtvih“, jedan je od mnogih simbolističkih momenata u ovoj prozi, te
smo tako, čitajući ovu knjigu, upućeni i na intimnu lektiru ovog autora, koju
odreda čine pisci zaumnog, s onu stranu realnog. Ovaj pisac lako stvara sinkretističke
slike koje zrače likovnošću, a da su pri tome lišene svake banalnosti. Njegova
asocijativna mreža je bogata i ono što još jednom valja istaći, kao osnovnu
vrlinu ovoga romana, iznenađuje neočekivanim obrtima u pripovedačkom postupku,
obrtima usled kojh se čitalac ne može „opustiti“ do samog kraja knjige. Plastičnost
u opisima, prirodnost u dijalogu, sigurnost u pripovedanju, a sve to na fonu erudicije
i mašte autora, čine da se zajedno sa junakom ove priče koji se kreće između mnogobrojnih
beogradskih toponima (inače, ovaj pisac je pravci znalac beogradske istorije, one
koja nije ušla u udžbenike i koja je po pravilu zanimljivija) i jednog
pandemonijuma u koji smo i sami uvučeni, doživljavamo jedno nesvakidašnje
iskustvo retko u našoj savremenoj književnosti. Ostrvo Aleksandra Đukanovića naseljeno
je mistikom, a talasi koji ga zapljuskuju intonirani su krikom i takvo je da se
radujemo kada uspemo da se sa njega „evakuišemo“, ali u isto vreme, kako se
dotaknemo kontinenta, želimo opet da mu se vratimo. S toga, na kraju, možemo
reći da Aleksandar Đukanović, svakako, predstavlja posebno ostrvo u prozi našega
vremena, ostrvo koje svaki analitičniji čitalac i tumač književnosti sa
zadovoljstvom može da prouči.
Velimir
Knežević književnik iz Beograda
